Cholesterol verlagen: verstandig of juist gevaarlijk?

Cholesterol heeft een slechte reputatie. Veel mensen proberen hun waarden zo laag mogelijk te krijgen uit angst voor hart- en vaatziekten. Maar wat als cholesterol helemaal niet de vijand is, maar juist een signaal dat je lijf ergens aan werkt? Een verhoogd cholesterol kan wijzen op onderliggende processen zoals ontstekingen, hormonale disbalans of stress. In plaats van direct te proberen cholesterol te verlagen, is het belangrijk om te begrijpen waarom je lichaam het verhoogt.

Het verlagen van cholesterol zonder naar de oorzaak te kijken, kan weliswaar je bloedwaarden verbeteren, maar doet niets aan de onderliggende disbalans. Sterker nog: het kan je herstel in de weg zitten. In deze blog ontdek je waarom cholesterol een belangrijke boodschapper is van je gezondheid, en wat je beter wél kunt doen. 

Wat is cholesterol eigenlijk?

Cholesterol is een vetachtige stof die je lichaam zelf aanmaakt. Het is onmisbaar voor:

• de opbouw van celwanden
• de productie van hormonen
• de aanmaak van vitamine D

Vaak wordt cholesterol onderverdeeld in ‘goed’ en ‘slecht’, maar beide zijn belangrijk:

• LDL (Low-Density Lipoprotein): Brengt vetten naar plekken in het lichaam waar herstel nodig is. Te veel LDL kán bijdragen aan plaquevorming, maar is óók nodig bij ontstekingen en weefselherstel.
• HDL (High-Density Lipoprotein): Brengt overtollig cholesterol terug naar de lever voor afbraak. Beschermt zo tegen aderverkalking.
• Triglyceriden: Dit zijn vetten uit je voeding. Je lichaam gebruikt ze als brandstof. Een verhoogd triglyceridengehalte kan wijzen op insulineresistentie of een hoge suikerinname.
• Non-HDL: Alles wat géén HDL is – zoals LDL en VLDL. Deze waarde zegt iets over je totale risicoprofiel.

Wat zijn normale cholesterolwaarden?

• Totaal cholesterol: < 5,0 mmol/L
• LDL: < 3,0 mmol/L (soms lager bij risicogroepen)
• HDL: ≥ 1,0 mmol/L (mannen), ≥ 1,2 mmol/L (vrouwen)
• Triglyceriden: < 1,7 mmol/L
• Cholesterolratio (totaal / HDL): < 5

Maar let op: deze cijfers zeggen niet alles. Waaróm je cholesterol stijgt, is minstens zo belangrijk.

Waarom verhoogt je lichaam cholesterol?

Een verhoogd cholesterol is vaak een reactie op een disbalans. Het lichaam verhoogt het cholesterolniveau bewust om schade te repareren, ontstekingen te dempen of stress op te vangen. Hieronder lees je welke factoren daarbij een rol kunnen spelen.

1. Hormonen, leeftijd en geslacht

Je cholesterolwaarden veranderen met je leeftijd en hormoonhuishouding. Vrouwen hebben vóór de overgang vaak een hoger HDL en lager LDL, mede dankzij oestrogeen. Na de menopauze daalt oestrogeen, waardoor LDL stijgt en HDL daalt. Ook tijdens je menstruatiecyclus, zwangerschap en overgang zie je schommelingen in cholesterol.

Daarnaast neemt de leverfunctie met de jaren iets af en wordt vet minder efficiënt verwerkt. In combinatie met leefstijlkeuzes (zoals roken, weinig beweging of ongezonde voeding) kunnen deze factoren je cholesterol ongunstig beïnvloeden.

2. De rol van voeding op je cholesterol

Mensen vermijden vaak eieren of roomboter bij hoog cholesterol. Maar cholesterol uit voeding heeft maar heel weinig invloed op je bloedwaarden*. Je lever maakt zelf cholesterol aan en past dit aan op wat je via voeding binnenkrijgt.
*Hyperresponders en mensen met familiaire hypercholesterolemie zijn hierop een uitzondering en kunnen wél heftig reageren op cholesterolrijke voeding.

Wat je wél wil vermijden:

• Transvetten uit bewerkte producten en frituurvet, die verhogen LDL en verlagen HDL
• Geoxideerd cholesterol, ontstaat bij hoge verhitting van dierlijke vetten, zoals in gebakken, gedroogd of gefrituurd vlees (bv. spek, worst, peperoni, cervelaat), eipoeder (in kant en klare bakproducten of dieetshakes) of koffiecreamers en melkpoeders. Dit type cholesterol kan zich gemakkelijker ophopen in je bloedvaten.

Wat helpt juist tegen hoog cholesterol?

• Gezonde vetten (zoals omega 3 uit vette vis)
• Voeding rijk aan antioxidanten
• Onbewerkte producten

Zo ondersteun je je lichaam in het behoud van gezonde cholesterolgehalten.

3. Ontstekingen

Bij ontstekingen stuurt je lichaam cholesterol naar de plek van schade om te helpen herstellen. Vooral LDL is hier actief bij betrokken. Als de ontsteking aanhoudt, blijft het lichaam cholesterol aanvoeren — en dat kan op termijn leiden tot plaquevorming.

➤ Kortom: cholesterol is hier niet de oorzaak, maar een reactie op het probleem.

4. Vitamine D-tekort

Een tekort aan vitamine D wordt vaak gelinkt aan een verhoogd cholesterol. Waarom?

• Vitamine D werkt ontstekingsremmend
• Een tekort versterkt insulineresistentie
• Bij een tekort verhoogt het lichaam de cholesterolproductie als compensatie

Optimaliseren van je vitamine D-status kan je cholesterol dus indirect verlagen. Laat dus periodiek je vitamine D controleren, zeker in de winter.

5. Chronische stress

Bij langdurige stress maakt je lichaam extra cortisol aan. Voor die aanmaak heeft het… cholesterol nodig.

• Cholesterol is de grondstof voor cortisol
• Chronische stress verhoogt dus je cholesterolvraag
• Stress verstoort bovendien je bloedsuiker, wat via insulineresistentie het cholesterol verder kan verhogen

➤ Tip: werk aan ontspanning, slaap, ademhaling en grenzen stellen. Het helpt méér dan je denkt.

6. Tekort aan antioxidanten en voedingsstoffen

Zonder voldoende vitamine C, E, selenium of omega 3 kan LDL-cholesterol gemakkelijker oxideren. Geoxideerd cholesterol is veel schadelijker dan niet-geoxideerd cholesterol en draagt actief bij aan aderverkalking.

Een tekort kan ook zorgen dat je lever meer cholesterol gaat produceren, als beschermingsmechanisme tegen oxidatieve stress.

7. Insulineresistentie en bloedsuikerschommelingen

Bij insulineresistentie raakt je vetstofwisseling verstoord:

• Je lever maakt meer triglyceriden aan
• Je HDL daalt
• Je ontwikkelt kleine, dichte LDL-deeltjes (die meer schade aanrichten)

Ook dit gaat vaak samen met chronische laaggradige ontsteking.

8. Leverproblemen

De lever regelt je cholesterolhuishouding. Als die niet optimaal werkt, kan dat leiden tot:

• Verhoogd LDL
• Verlaagd HDL
• Slechter vetmetabolisme

➤ De lever wil je dus áltijd ondersteunen bij een verstoord cholesterol.

9. Trage schildklier

Bij hypothyreoïdie vertraagt je hele stofwisseling, ook je vetverbranding en cholesterolafbraak. Daardoor:

• Stijgt je LDL
• Wordt cholesterol minder goed omgezet in galzuren
• Verhoogt je risico op plaquevorming

Heb je last van vermoeidheid, koude voeten of gewichtstoename? Laat dan zeker ook je schildklier checken. 

Wat wil ik onthouden?

Een hoog cholesterol is geen op zichzelf staand probleem. Het is vaak een signaal dat je lichaam ergens op reageert: stress, ontsteking, hormonale disbalans, tekorten of insulineresistentie.

In plaats van cholesterol te onderdrukken, wil je luisteren naar de boodschap erachter.

Kijk naar:

• Je vitamine D-status
• Stressniveaus
• Ontstekingsactiviteit
• Schildklier en leverfunctie
• Je voeding en insulinegevoeligheid

Door op al die vlakken aan je gezondheid te werken, geef je je lijf wat het nodig heeft, en komt je cholesterol vaak vanzelf weer in balans*.
 
* deze informatie is bedoeld ter educatie en vervangt geen medisch advies. Raadpleeg bij twijfel of medicijngebruik altijd je arts.

Wat kun je doen om je cholesterol op natuurlijke manier te ondersteunen?

• Zorg dagelijks voor voldoende omega 3 (uit vette vis of uit een hoogwaardig omega 3 supplement wanneer je niet genoeg vis eet)
• Beweeg dagelijks (wandelen, kracht, ontspanning)
• Ondersteun je vitamine D-waarde (zonlicht, of uit een goed vitamine D supplement in de herfst en winter, of als je niet voldoende buiten komt)
• Vermijd transvetten en geoxideerde vetten (bewerkte voeding)
• Werk aan stressreductie (ademhaling, rustmomenten, slaap)
• Eet volop antioxidanten (groente, bessen, kruiden, specerijen, noten)
• Onderzoek tekorten of hormonale disbalans bij aanhoudende klachten

Wil je meer inzicht in wat jouw cholesterolwaarden zeggen over je gezondheid? Of wil je weten wat jouw lijf écht nodig heeft om weer in balans te komen? Neem gerust contact op, ik help je graag verder.